Astronomical-computistical compendium

Parchment — 191 fols. — — St. Orient in Auch — s. X^4/4

Support:

History: church Saint-Orens

2v 8 Verses Alma salus orbis fulgens crux inclyta christi

3r List of names of the musa and nympe Nomina musarum Clio hystorias

3r-v ›Presciani de sideribus‹ Ad boree partes arctoe uertuntur et anguis post has … — … simul eridaniq fluenta

3v-4r DE VENTIS Quattuor a quadro consurgunt limite … — … grai uocitant cognomina prisco

4r ›DE VIRTUTIBUS HERCULIS ‹ Prima dionei tolerate erumna leonis/ Proxima lernea ferro & face contilit hydram … — … Cerberus extremi supraema est meta laboris.

4r ›ITEM DE EADEM RE‹ Oppressit nemee primo uirtute leonem/ Extincta est anguis que popula hydra secundo … — … Postremo hespedidum uictor tulit aurea mala.

5r-10r ›HOC CICLO AETAS LUNAE IN UNOQUOQUE DIE PER XVIIII ANNOS OSTENDITUR NICI SALTUS ... ‹

7-book computus 10r-11v – table of the books 12v -13r – rota and then full 7 book computes (no Bede at the end) martirologium ff.26v- 19 year cycles – last original note on the margin to year 840 Folio number: - 74v argumentum ad annos ab initio mundi inueniendos... last ch. XXVII of book IV De effectiua lunae potentia

115r-v De horologio. Ianuarius et December hora prima et undecima pedes XXXII hora secunda et decimal … — … hora VI pedes III

115v-116 chapter argumentum quot horas luna in una quaque nocte luceat. SI uis scire quot horas luna... Followed by ch. Expositio de eadem re for the first argumentum the text runs on r-v)

116r-117v ›De accensione lunae‹ Si quis nosse desiderat qua hora luna renouetur … — … noctis primo puncto finem accipit.

117v-119v Excerptum de astrologia ›Excerptum de strologia [!]‹ Duo sunt extremi uertices mundi quos appellant polos … — … usque decurrit accipiens.

119v-120v ›De difinitione astronomiae‹ Text on the discipline of astronomy partly based on Cassiodorus' Insitutiones. Pauca de disciplina astronomica … — … iam reliqua sunt ordinanda. Transcription: "Pauca de disciplina astronomica secundum sentencias philosophorum scripturi; primo ponendum censuimus quid ipsa sit astronomia quatenus eius definitione agnita liberius cognoscantur quae in consequentibus sunt ordinanda. Astronomia itaque est disciplina quae cursus caelestium siderum et figuras contemplatur omnes et abitudines stellarum circa se et circa terram indagabili ratione percurrit. Quam si casta ac moderata mente perquirimus non ut magi aut matematici sensus quoque nostros ut et ueteres dicunt magna claritate perfundit. Dicta autem astronomia a nominibus simul et numero astrorum, quorum rationem astrologia continet et manifestat. Quae ab inuicem ideo nequaquam separari possunt quia, quod astronomia ut iam dicunt est numero et nominibus monstrat, hoc astrologia ratione discernit, quarum licet officia sint multiplicia et cognitione digna ne tamen modum susceptae breuitatis excedere uideamur, de ea tantum parte dicendum statuimus quae ordinem et situm demonstrat astrorum. Ad quod et illud oportune ponimus quibus proprietabus singula sint nucupanda. Differt enim secundum rationis indaginem inter stellas et sidera atque astra, quod in astronomicorum pronuntiationibus est obseruandum. Stella namque est quaecumque singularis a stando dicta eo quod fixa stet caelo. Sidera uero pluralitate stellarum insignum quodcumque praescripta constat. Dicta autem sidera a proprio eorum et ab aliis differente situ, siue etiam quod a nautis sollicite considerentur. Astra uero sint stellae maiores ac limpidius lucentes ut bootes orion et ropulus erculis. His namque ab definitionem necessariarum proprietatum praelocutiua ratione praescriptis iam reliqua sunt ordinanda." Translation (partial): We are going to write short about the discipline astronomy according to the opinion of the philosophers. First we thought to discuss what is astronomy, so that once its definition is known, one can get to know more freely (liberius: unrestricted, unrestrained, to ones own will and pleasure) those things, which are to be narrated in what follows. Afterward two sentences from Cassiodorus, Inistitutiones, lib. II, VII De astronomia (the order of the sentences changed): Astronomy is the discipliny which studies the movements of the heavenly stars and their configurations. It investigates the regular motions of the stars in relation to each other and in relation to the earth. If we seek after the knowledge of astronomy with a pure and moderate mind not like the magi and the mathematicians (additons to Cassiodorus "non ut magi aut matematici"), it enlightens our understanding, as the ancients say, with great clarity. Astronomy is named after the names and number of constellarions, the casting of which comprises and manifests astrology. difference between stella (single star), sidera (clusters of stars) and astra (major constellations)- following Isidore, Etym. III, 60.

120v-121r, 123r-132r, 133v-134v De ordine et situ stellarum ›Incipit de ordine et situ siderum‹

• Prologue Incipiendum igitur nobis est de ordine et situ stellarum locuturis ad uobis … — … cauda quidem maiorem cetero circuitu minorem.

• (121r-134v) Maior arcturus habet in capite stellas VII … — … Anticanis […] hic tantummodo trium est stellarum.

134v-136r ›De positione et cursu septem planetarum‹ Inter caelum et terram … — … ad easdem uices exit originally left blank the rest of 136r probably for diagram. Later addition ‘Incipit ymnum vel oracio conspicui patris amandi. Pange lira cordis mei ... et omnia insuper paradisum posedere faciat.

137r ›IIII De intervallis earum‹ Interualla eorum a terra multi indaga … — … quam diapason armonia uocant.

137v Annos ab origine mundi debemus mutare … — … et oculos imposite mirifice prodest.

138r-148v Tables.

144r-161r Incipit Prefacio heririci (sic) de racione compoti. Cum quibusdam fribus nris adolescentulis queda … — … ad huc penetrare nequent his primum quasi quibusdam alphabeti caracteribus inducti illa de inces facile assequantur. ›Explicit liber Eririci.‹

161r-163r In omni anno commune ubi post medium ianuarium fuerit

163v-168r ›ITEM DE LUNA PER DUODECIM SIGNA LUNA‹ I & II Signum arietis pri eo quod abraam ysaac filium suum obtulit in olocaustum … — … ingreditur quod uacuus nimio est.

170r-171r Ventus est aer comotus et agitates … — … aut alitis autri. Diagram rota with the winds lidona-malina in four sides.

171r-172v ›MACROBIUS ITEM DE SUBSEQUENTI ZONA‹ Hoc quoque tractatu proprio sortito finem Nunc illud quod probandu … — … quipped quem horientem obeuntes autem diagram 172r – celestial circles

173r-175v ›DE ABSIDIBVS EARVM‹ Tres autem quas supra solem diximus … — … ut subiecta fugura demonstrat.

176 ›DE CURSUS EARUM PER ZODIACUM CIRCULUM‹ Cur autem magnitudines suas et colores mutent

184v-189r De ratione untiarum. Scripulus … — … coniecture dimensione admittit.

189v-190v Sciendum nob quon de compito solis sol in principalibus linguis uocatur ita … — … formis annus etas saeculum mundis sed XIII s scdm que alios here another much tinier hand continued... atomos autentus pretus... fines quos ostendimus

191r-v blank

Catalogued by: Ivana Dobcheva