Vienna, ÖNB, Cod. 1557

Pergament — 238 fols. — 280 × 180 mm — Mondsee (?) — s. X

The manuscript is a copy of a Carolingian collection of homilies and sermons for Lent, attested in several other MSS. The oldest, according to Etaix 1986 is Munich, BSB, Clm 14386 (Regensburg, s. IX). A textual comparison betwenn the witnesses is needed to establish the relations between them.

Support: Quiremarks at the last page of every quire at the lower edge in Roman numerals. Foliated in pencil in the upper right corner of every recto.

Layout: Ab f- 97 in 26 Zeilen Written space: 208-220 × 118-127 mm 8,5 mm Blindlinierung: doppelte Linien (Abstand 8-9 mm) zur Begrenzung des Schriftraums, das Paar links des Schrifraums bis zum Blattrand laufend, das Paar rechts nur bis zur obersten und untersten Schriftzeile (D. Muzerelle, De re rigatoria: Mastara, formula 2A-2J/0/0/J). Die oberste Linie dient als erste Schriftzeile. Einstichlöcher auf dem äußersten Doppelblatt der Lage am außeren Blattrand - Ausnahme auf dem Doppelblatt f. 25 + 32 Einstichlöcher gleich neben dem Schriftraum. Linierung bei offenem Lage von äußersten Doppelblatt.

215r-222v, 227v (Quire 28 and one page from Quire 29) written in 31 long lines, Written space: 223 × 125 mm Same ruling type as above but hardly visible except on the outer quire leaves.

223r-227r, 228r-229v written in 25 long lines Written space: 220 × 125 mm 8 mm

230r-231r Written space: 220 × 125 mm 8 mm

231v-238 Written space: 220 × 130 mm 6,5 mm

Script: original 10. Jh. (bzw. mit wenigen nachgezogenen Wörter oder Buchstaben): 6rv, 11v-15r, 18rv, 29v, 33v-40r, 41v-42r, 43r-44r, 45v-48r, 51r, 53r-73r, 74v-104r, 106r-111v, 113v-123r, 124r-125v, 126v-128r, 129v-135r, 137v-139r, 141r-142r, 144r, 145r-222v, 227v. z. T. nachgezogen: 5v, 10v, 15v, 17v, 19r, 20r-24v, 25v 26r, 27r, 29v, 30v-31v, 44v, 49r-50v, 51v-52v, 73v, 74r, 104v-105v, 112r-113r, 123v, 128v, 135v-136r, 139v-140v, 142v-143v, komplett nachgezogen im 12. Jh.: 3r-5r, 11r, 17r, 25r, 26v, 27v-29r, 30r, 32r-33r, 40v-41r, 45r, 48v, 126r, 129r, 136v-137r, 144v, 227r Neu im 12. Jh. geschrieben: ff. 1, 2, 7, 8, 9, 10r, 16, 223-226, 228-238.

Selected literature: Etaix 1986.

1r- Homiliarium

(1r-6v) Gregorius Magnus: Homiliae in evangelia. Homilia 19 In illo tempore. Dixit dominus ihesus discipulis suis. Simile est regnum caelorum homini pater familias… [Mt 20,1] In explanatione sua multa adloquendum … — … dicamus omnes desu meus misericordia mea. Paulus Diaconus I, 69. Clm 14386, ff. 5v-12r.

(6v-10r) Gregorius Magnus: Homiliae in evangelia. Homilia 15 ›Dominica in sexagesima sequentia sancti euangelii secundum lucam‹ In illo tempore. Cum turba plurima conueniret … [Lc 8,4] ›Omelia lectionis eiusdem beati Gregorii.‹ Lectio sancti euangelii quam modo fratres karissimi audistis … — … eorum tunc consortes esse ualeatis. Paulus Diaconus I, 71. Clm 14386, ff. 12r-16r.

(10r-13v) Gregorius Magnus: Homiliae in evangelia. Homilia 2 ›Dominica in quinquagesimae sequentia sancti euangelii secundum Lucam‹ In illo tempore. Adsumpsit ihesus duodecim discipulos suos et ait illis. Ecce ascendimus hierosolimam et reliqua [Lc 18,31]. ›Omelia leciotnis eiusdem beati Gregorii‹. Redemptor noster praeuidens ex passione sua … — … et omnis plebs ut uidit dedit laudem deo. Paulus Diaconus I, 73. Clm 14386, ff. 16r-20r.

(13v-17r) Chromatius Aquileiensis: Tractatus 29-30 ›Feria IIII ante caput quadragesimae sequentia sancti euangelii secundum Matheum‹ In illo tempore. Dixit ihesus discipulis suis. Cum ieiunatis nolite fieri … [Mt 6,16] ›Omelia leciotnis eiusdem‹. Sicut in superioribus preceptis ita quoque … — … immortalitatis aeternae cui est laus et honor in saecula saeculorum amen. CCSL, 9A, pp. 337-343. Clm 14386, ff. 20r-23v.

(17r-19r) Chromatius Aquileiensis: Tractatus 39 ›Feria V. Sequentia sancti euangelii secundum Matheum‹ In illo tempore. Cum intrasse ihesus capharnaum … [Mt 8,5] ›Omelia eiusdem‹ Quam gloriosa fides in centurione … — … Per aduentum domini et saluatoris nostri qui est benedictus ante omnia saecula et nunc et semper et in saecula saeculorum amen. Clm 14386, ff. 23v-25v.

(19r-22v) Chromatius Aquileiensis: Tractatus 12 ›Feria VI sequentia sancti euangelii secundum Matheum‹ In illo tempore. Dixit ihesus discipulis suis. Audistis quia dictum est diliges proximum tuum … [Mt 5,43] ›Omelia lectionis eiusdem‹ Per omnia uult nos dominus in praeceptis suis … — … precem audire consueuit qui est benedictus in saecula amen. Clm 14386, ff. 25v-29v. PL 20, 355C-357D.

(22v-24v) Ps. Augustinus: Sermo 94 (excerpts) ›In uigiliis mortuorum sermo sancti augustini‹ Audistis fratres karissimi in lectione euuangelica dominum dicentem. Sicut enim pater suscitat mortuos et uiuificat sic et filius quos uult uiuificat … [Io 5,21] id est non solum infirmos curare … — … resuscitabo eum in nouissimo die per eum qui uiuit et regnat in saecula saeculorum amen. (Divided in 9 lectiones with Roman numerlas written in the outer margin.) PL 39, 1925-1926.

(24v-26v) Caesarius Arelatensis: Homilia 19 ›Sermo sancti ambrosii de paenitentia‹ Admoneo fratres in conspectu dei … — … sed ut ab eo in regno iudicaris (corrected to "inducaris"). Clm 14386, ff. 29v-31r. PL 67, 1082B-1083B. CCSL 103, pp. 272-274.

(26v-27r) Petronius Veronensis: Sermo 1 ›Sermo petronii episcopi ueronensis in natale sancti zenonis‹ Admiror sacratissimi atque karissimi fratres et uos beata plebs … — … aperiamus aduentum qui uiuit et regnat apud aeternum patrem una cum spiritu sancto in saecula saeculorum. PLS 3, 141-142. Clm 14386, ff. 31r-32r.

(27r-28r) Petronius Veronensis: Sermo 2 ›Item sermo cuius supra in die ordinationis uel natale episcopi‹ (27v) Moyses magister ouium cum ad eum … — … fuise felicem qui uiuit … saeculorum amen. Clm 14386, ff. 32v-33v. PLS 3, 142-143.

(28r-29v) Ps. Leo Magnus: Sermo 3. De quadragesimae ›Incipit homiliarum pars II dominica initium quadragesimae. sermo beati papae leonis‹ Cur a superiore dominica quadragesimam … — … Simili non creditis operibus credite PL 54, 488C-490A. Clm 14386, ff. 33v-35r - missing first part of rubrication present here "Incipit … quadragesimae". Both Munich and our MS skip the first words of the sermon: "Permotos esse uos credo, fratres dilectissimi". Alanus de Farfa I, 53.

(29v-31v) Maximus Taurinensis: Homilia 38. De Quadragesima II. ›Sermo beati maximi episcopi‹ Ante dies deuotionem sanctae quadragesime … — … hic autem animam reficit in eternum. Clm 14386, ff. 35r-37r. Paulus Diaconus I, 75. PL 57, 307C-310C. CCSL 23, pp. 276-278.

(31v-35r) Gregorius Magnus: Homiliae in evangelia. Homilia 16 ›Sequentia sancti euangelii secundum matheum.‹ In illo tempore. Ductus est ihesus in desertum … [Mt 4,1] ›Omelia lectionis eiusdem beati gregorii‹. Dubitari a quibusdam solet … — … quod nobis iuste competit relaxamus. Clm 14386, ff. 37r-41r. Paulus Diaconus I, 76. PL 76, 1135-38.

(35r-37v) Leo Magnus: Tractatus septem et nonaginta, Tract. 41 ›Sermo leonis papae‹ Semper nos quidem dilectissimi sapienter … — … coheredes autem christi domini nostri qui uiuit et regnat in saecula saeculorum amen. Clm 14386, ff. 41r-43r. CCSL 138A, pp. 232-237. Paulus Diaconus I, 77.

(37v-39r) Ps. Maximus Taurinensis: Homilia 36. In die Cinerum ›Sermo maximi de quo supra‹ Quia non nullorum est consuetudo … — … dei nostri retributio prosequatur. Clm 14386, ff. 43r-. Paulus Diaconus I, 84. PL 57, 301C-304C.

(39v-41r) Johannes Chrysostomus: Sermo de confessione ›Sermo iohannis episcopi de confessione peccati‹ Confitemini domino quoniam bonus est. Spiritus sanctus medelam … — … nobis misericors reddatur et pius. (In Collectio Escurialensis Nr. 15 [27].) Clm 14386, ff. 44v-46v. Paulus Diaconus, I, 89. PLS 4, 736-737.

(41r-44v) Caesarius Arelatensis: Sermo 199 ›Feria II Ebdomada I in Quadragesima. Omelia leionis papae‹ Rogo uos et admoneo fratres karissimi ut in isto legitimo … — … sub suo protectione perducat qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in saecula saeculorum. Clm 14386, ff. 46v-49v. Alanus de Farfa I, 52. CCSL 104, pp. 803-807.

(44v-45v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (Lib. 4) ›Sermo ex commentario beati seronimi [!]‹ Cum autem uenerit filius hominis in maiestate sua … [Mt 25,31] Post biduum pascha facturus … — … Metum deinceps non habeat ruinarum. Clm 14386, ff. 49v-51r. CCSL 77, pp. 243-244. (The pericope from Mt at the beginning with interlinear neums.)

(45v-48r) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (Lib. 3) […]Cum intrasser iherusolimam commota est uniuersa ciuitas dicens et reliqua [Mt 21,10]. Et cum intrasset hierosolimam … Quod quidem et in alio loco dicentibus angelis legimus … — … eorum quippe uicus bethania est. Clm 14386, ff. 51r-54r. CCSL 77, pp. 185-190.

(48r-50v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (Lib. 2) ›Feria III […] secundum matheum […]‹ Accesserunt ad ihesum scribae … [Mt 12,38] ›?[…]‹ Tunc responderunt ei quidam … Sic signum postulant … — … numerus in diabulo consecratus sit. Clm 14386, ff. 54r-56r. CCSL 77, pp. 96-100.

(50v-51v) Chromatius Aquileiensis: Tractatus 54 ›?‹ Generatio mala signum querit … — … ubi est mors uictoria tua. Clm 14386, ff. 56r-57v. CCSL 9A, pp. 469-470.

(51v-56r) Beda Venerabilis: Homiliarum evangelii libri II. Homilia I, 22 ›Feria V Ebdomada I. Sequentia sancti euangelii secundum mattheum‹ In illo tempore Egressus inde ihesus secessit in partes tyri et sidonis et reliqua [Mt 15,21]. ›Omelia lectionis eiusdem uenerabilis bede‹. 52r In lectione sancti euuangelii [!] quae nobis modo lecta est … — … sedula mentis uoce clamamus qui uiuit et regnat cum patre in uitate spiritus sancti deus per omnia saecula saeculorum amen. Clm 14386, ff. 57v-62v. CCSL 122, pp. 156-160.

(56r-62r) Beda Venerabilis: Homiliarum evangelii libri II. Homilia I, 23 ›Feria VI Ebdomada I sequentia iohanni‹ In illo tempore. Erat dies festus iudeorum et ascendit ihesus hierosolimam [Io 5,1]. ›Omelia lectionis eiusdem uenerabilis bede‹. Duo pariter miracula … — … maiestatis introducere dignetur. In qua uiuit et regnat una cum patre in uitate spiritus sancti deus per omnia saecula saeculorum amen. Clm 14386, ff. 62v-70v. CCSL 122, pp. 161-169.

(62r-65v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (Lib. 3) ›Sabbato in XII lectionis secundum matheum‹ In illo tempore Adsumpsit ihesus petrum … [Mt 17,1]. ›Sermo neati hieronimi de eadem lectione [ex commentario]‹. Et post dies sex adsumens ihesus petrum … — … secundum scripturas saluatoris aduentus. Clm 14386, ff. 70v-73r. CCSL 77, pp. 243-244.

(65v-72r) Beda Venerabilis: Homiliarum evangelii libri II. Homilia I, 24 ›Dominica II in quadragesima sequentia sancti euangelii secundum matheum‹ In illo tempore Adsumpsit ihesus petrum … [Mt 17,1] ›Omelia lectionis eiusdem uenerabilis bede‹. Quia dominus ac redemptor noster electos suos … — … et dicere mereamur praestante ipso qui uiuit et regnat cum patre in unitate spiritus sancti per omnia saecula saeculorum amen. (Not in Clm 14386 - there Bede, In Mc III - with novel introduction and conclusion. Should this mean the Mondsee scribe/monk did not like it and decided to change it for standard Bede?) CCSL 122, pp. 161-169.

(72v-74r) Beda Venerabilis: In Marci euangelium expositio (Lib. I, cap. 1 excerpt) ›Item in eadem dominica secundum marcum‹ In illo tempore Uenit ad ihesum leprosus … [Mc 1,40] ›???‹ De hoc leproso mundato talia … — … hostiam uiuentem sanctam deo placentem. (Not in Clm 14386 there only one sermon for this Sunday.) CCSL 120, pp. 431-648.

(74r-79v) Augustinus: Tractatus in Iohannis evangelium. Tract. 38, (§§ 2-40) ›Feria II ebdomada II sequentia sancti euangelii secundum iohannem‹ In illo tempore. Dixit ihesus turbis iudeorum. Ego uado et queritis me et in peccato uestro moriemini [Io 8,21]. ›Omelia lectionies eiusdem beati augustini‹. De passione sua dominus ihesus quae posita … — … quia per genitum facta sunt tempora. Clm 14386, ff. 76r-81v. CCSL 36, pp. 338-354. (Marginal note of f. 74r "locutus est ihesus R[equire] (?) post VI folia".)

(79v-84v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (exceprt from Lib. IV, 43-266) ›Feria III ebdomada II secundum matheum‹ In illo tempore Locutus est ihesus ad turbas et ad discipulos suos dicens super cathedram moysi sederunt scribae et pharisaei et caetera [Mt 23,1] ›Sermo beati hieronimi de eadem lectionem ex commento in matheo‹. Tunc ihesus locutus est … Quid mansuetius quid benignius … — … nati estis homicide. Clm 14386, ff. 82r-87r. CCSL 77, pp. 210-218.

(84v-86v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (exceprt from Lib. III, 1022-1119) ›Feria IIII ebdomada II sequentia sancti euangelii secundum matheum‹ In illo tempore. Ascendens ihesus hierosolimam adsumpsit duodecim discipulos suos … [Mt 20,17]. ›Sermo beati hieronimi de eadem lectione ex commentario in matheum‹. Et ascendens ihesus …Crebro hoc ipsum discipulis dixerat … — … id est pro his qui credere uoluerint. (Roman numerals I-IIII in the outer margin of ff. 85r-v for the readings during office.) Clm 14386, ff. 87r-89v. CCSL 77, pp. 176-180.

(86v-90v) Beda Venerabilis: In Lucae euangelium expositio (Lib. V, 241-392 excerpt) ›Feria V ebdomada II secundum lucam‹ In illo tempore. Dixit ihesus discipulis suis parabolam hans. homo quidam erat diues et induebatur purpura et bysso et caetera [Lc 16,19] ›Sermo uenerabilis bedae eiusdem lectionis ex commentario‹. Homo quidam … Purpuram regii habitus esse … — … procul dubio credere recusant. Clm 14386, ff. 89v-93v. CCSL 120, 302-305.

(90v-93r) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (exceprt from Lib. III, 1538-1648) ›Feria VI ebdomada II sequentia sancti euangelii secundum matheum‹ In illo tempore. Dixit ihesus discipulis suis et turnis iudeorum. Homo erat pater familias qui plantauit uinea et caetera []. ›Sermo beati hieronimi de eadem lectione ex commentario in matheum‹. Homo erat … Hoc est quod dominus ihesus sumptum prouerbium significauit … — … contra eum clamarent crucifige crucifige talem. Clm 14386, ff. 94r-96v. CCSL 77, pp. 195-199.

(93r-100r) Beda Venerabilis: In Lucae euangelium expositio (Lib. IV, 2277-2583 excerpt) ›Sabbato ebdomada II sequentia sancti euangelii secundum lucam‹ In illo tempore. Dixit ihesus discipulis suis parabolam hanc. Homo quidam habuit duos filios et caetera [Lc 15,11]. ›Sermo uenerabilis bedae de eadem lectione ex commentario‹. Ait autem homo quidam … Murmurantibus de peccatorum susceptione … — … perierat et inuentus est. Clm 14386, ff. 96v-105r. CCSL 120, 287-295. (ff. 93v und 94r - marks 'X' marginal marking passages )

(100r-105r) Beda Venerabilis: In Lucae euangelium expositio (Lib. IV, 31-263 excerpt) ›Dominica II in quadragesima secundum lucam‹ In illo tempore. Erat ihesus eiciens […] [Lc 11,14]. ›Sermo uenerabilis bedae de eadem lectione ex commentario in lucam‹. Et erat ihesus eiciens demonium […] Deciacus iste apud matheum … — … blasphemare quaerebant. Clm 14386, ff. 105r-111r. CCSL 120, 231-237. (Sermon also in Homiliarium of Paul the Deacon (I, 90).)

(105r-109r) Beda Venerabilis: In Lucae euangelium expositio (Lib. II, 220-374 excerpt) ›Feria II ebdomadae III secundum lucam‹ In illo tempore Dixerunt pharisei […] [Lc 4,23] … — Clm 14386, ff. 111r-115r.

(109r-110v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (exceprt from Lib. III, 605-617) Clm 14386, ff. 115r-117r.

(110v-113v) Hieronymus: Commentarii in euangelium Matthaei (exceprt from Lib. II, 1398-1535) Clm 14386, ff. 117r-120v.

(113v-115r) Clm 14386, ff. 120v-122v.

(115r-121r) Clm 14386, ff. 122v-129v.

(121r-125v) Clm 14386, ff. 129v-134v.

(125v-131r) Clm 14386, ff. 134v-140r.

(-) Clm 14386, ff. 140r-147v.

(-) Clm 14386, ff. 147v-153r.

(-) Clm 14386, ff. 153r-158v.

(-) Clm 14386, ff. 158v-160v.

(-) Clm 14386, ff. 160v-169v.

(-) Clm 14386, ff. 169v-175r.

(-) Clm 14386, ff. 175r-179r.

(-) Clm 14386, ff. 179r-184r.

(-) Clm 14386, ff. 184r-189v.

(-) Clm 14386, ff. 189v-193v.

(-) Clm 14386, ff. 193v-194v.

(-) Clm 14386, ff. 194v-196r.

(-) Clm 14386, ff. 196r-199v.

(-) Clm 14386, ff. 199v-202v.

(-) Clm 14386, ff. 202v-204v.

(-) Clm 14386, ff. 204v-207v.

(192v-195r) Clm 14386, ff. 207v-210v.

(195r-) Clm 14386, ff. 211r-216r.

(-203r) Clm 14386, ff. 216r-221r.

(203r-206v) Clm 14386, ff. 221r-225v.

(207r-209r) Clm 14386, ff. 225v-228r.

(-) (Not in Clm 14386!)

(-) Clm 14386, ff. 228r-236v.

(217v-219r) (Not in Clm 14386!)

(219r-225r) Clm 14386, ff. 236v-244v.

(225r-227v) Clm 14386, ff. 244v-247r.

(228r-230v) ›Sabatto sancto‹ Videamus fratres karissimi de domini eo corpore (Not in Clm 14386!)

(230v) Domini nostri Ihesu christi saluatoris honorabile sollemnitatem diuina fauente clementia

Abreviated Literature:

CCSL	Corpus christianorum. Series latina, Turnhout 1953-.
Etaix 1986	Étaix, Raymond. ‘Un homéliaire quadragésimal du IXe siècle : le ms. CLM 14386’. Scriptorium 40, no. 1 (1986): 3–15. DOI: 10.3406/scrip.1986.1423.
PL	Migne J. P., Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, 1844-1864.
PLS	Hamman A. (ed.), Patrologiae cursus completus. Series latina. Supplementum, Paris 1957-1964.

How to quote: IvanaDobcheva, 'Vienna, ÖNB, Cod. 1557' (https://github.com/ivanadob/mondsee/blob/master/data/descriptions/desc__vienna_onb_1557.xml last change: 2021-08-03).