Miscellany on music, geometry and astronomy

Aratea text: Hyginus, De astronomia

Parchment — 170 fols. — 345 × 262 mm — Southern Germany or Austria — s. XII²

Support: Quiremarks on the first recto of some quires: II (12r), III (20r), V (36r), VIIII (70r), X (73r), XII (90r), XIII (92r), XIIII (100r), XXIIII (162r), written in red or later black ink; most of the texts have running titles, naming the author and/or work; the geometrical and astronomical sections have running titles 'Geometria' and 'Astronomia'.The manuscripts is foliated 1-166 including four slips: 16a, 42a, 76a, 91a; and two folia skipped by the previous folliation 45a, 66a.

Selected bibliography:Saxl, see in Archive reference. pp. 69-75. — Blume, Dieter, Mechthild Haffner, and Wolfgang Metzger. Sternbilder des Mittelalters. Vol. I, 1: Text und Katalog der Handschriften. Berlin: Akademie Verlag, 2012, pp. 536-540. — Hermann, H. J. Die illuminierte Handschriften und Inkunabeln der Nationalbibliothek in Wien. Vol. 2: Die deutschen romanischen Handschriften (Leipzig, 1926), pp. 261-270. — The Musica of Hermannus Contractus. Translated and edited by Leonard Ellinwood. Revised with a new introduction by John L. Snyder. University of Rochester Press,2015, pp. 47-51.

1r-2r Musical diagrams for the diapason and monochord. Bifolium (fols. 1-2) added probably at a later time.

2v Guido Aretinus: Guido's hand

3r Blank.

3v-34v Boethius: De institutione musica On f. 3v a full page illumination depicting Boethius sitting on a chair and showing at a book. Many digrams and initials in red, green, blue and yellow colours. On f. 4r a scribe added a second version of the Greek text (found at the beginning of Boethius' text) with Latin transliteration.

35r Hucbaldus de Sancto Amando: De musica (Fragment) Full page illustration depicting Guido and Theodaldus.

36r-41va Guido Aretinus: Micrologus de disciplina artis musicae ›In nomine domini incipiunt Guidonis versus de musice explanatione suique nominis ordine‹ Gymnasio musas placuit reuocare solutas … — … summa sapientia per cuncta uiget secula amen. ›Explicit michrologus id est brevis sermo guidonis peritissimi musici et venerabilis monachi.‹

41va-43rb Guido Aretinus: Regulae musicae rhythmicae ›Incipiunt item musicae Guidonis regulae rithmice in antiphonarii sui prologum prolatae‹ Musicorum et cantatorum magna est distantia … — … Unde duo signum uariant loca eius id ipsum. ›Explicit liber secundus regularum Guidonis in musica.‹

43rb-44ra Guido Aretinus: Tractatus de ignoto cantu ›Item alie regulae eiusdem de ignoto cantu identidem in antiphonarii sui prologum prolatae‹ Temporibus nostris super omnes homines fatui sunt cantores … — … ut debeant ex industria componantur.

44ra-44va ›Epistula Guidonis michaeli monacho de ignoto cantu directa‹ Beatissimo fratri M. G. per an fractus muultos deiectus … — … confusum bibit acetum ›Explicit epistula.‹

44va-45arb ›Incipit regulae‹ Ad inveniendum igitur ignotum cantum beatissime frater prima … — … sed philosophis utilis est. ›Explicit musica Guidonis. Finis adest libris, labor exit munere christi.‹

45av-48v (Ps.) Odo Cluniacensis: Dialogus de musica 45av full page illustration of Odo ›Incipit musica domini Ottonis‹ Quid est musica. M. Veraciter canendi scientia

49ra-52va Berno of Reichenau: Musica seu Prologus in Tonarium ›Incipit epistula domini Bern Abbatis ad Pilgernum Agrippinum archiepiscopum‹ Domno deoque dilecto archipresuli Pilgerino uero huius mundi aduenae … — … Vocatur autenticus maior quilibet tonus. Plagis minor. ›Explicit liber primus regularum venerabilis Bern Abbatis in artem musicam.‹

52vb-55ra Berno of Reichenau: De monochordo mensurando ›Incipit secundus eiusdem de mensurando monochordo‹ Quicumque aliquod sibi artificium inchoat … — … absque omni dissonantia discurrit. ›Explicit musica domini abbatis Berni.‹

55rb ›Incipit mensura fistularum‹

55va ›De mensura organistri‹

55vb ›De ponedribus cymbali‹

56ra-62ra Berno of Reichenau: Tonarius ›Incipit tonarius eiusdem‹ Nonam dicitur a greco nus idem sensus Previously ascribed to Odo Cluniacensis. On f. 56r only the rubricated title. Text begins on f. 56v Written in four columns.

62va-72va Johannes Cotto: De musica cum tonario ›Incipiunt capitula johannis ad fulgentium episcopum de arte musica‹ Domino et patri suo uenerabili angelorum Primus hoc illi qui se ad musicae disciplinam The second part written in four columns. Illustration of the author on f. 62rb.

73r Blank.

73va-81va Guilelmus Hirsaugiensis: Musica ›Incipiunt capitula in musicam domini Willehelmi‹ Postquam donante deo … — … quod et addes absque labore. ›Explicit musica beati patris Willehelmi hyrsau gensium abbatis Amen.‹

82ra-90rb Hermannus Contractus: Musica ›Musica clarissimi viri Herimanni‹ In consideranda monocordi positio … — … facillime queat comprehendere noticiam.

90rb-91ra Henricus Augustanus: Musica ›Incipit musica domini Heirici Augustensis magistri‹ D. Estne musica henus an speties … — … iacta multipliciter surgunt. On f. 90r is only the rubrication, text begin on the verso. Folium 91a is cut, so that only the part which had written text was preserved.

91v Blank.

92ra-117vb Cicero: De inventione End abruptly. Marginal note: "Hic precisa sunt duo folia. justo am furto factum sit et pars litterae depletio corpore sublata est. Puto petrus nutit fures." ›Incipit rethorica martii tullii de inuentione‹ Sepe et multum hoc mecum cogitaui … — … et pecunias in mare deicere

118ra-135vb Cicero: Ad Herennium ›Incipit rhetorica M. Tulli ad Herennium‹ Etsi in negotiis samiliaribus … — … diligentia consequemur exercitationis. ›Liber Tullii Ciceronis ad Herennium explicit quartus.‹

136ra-145vb Compendium on geometry with 34 chapters ›Incipiunt capitula geometrice artis‹ (cap. 1: ) Igitur geometricae artis peritiam qui ad integrum nosse … — … quot uasa fuerant singulis.

• • De geometricae artis meditatoribus quod et qualiter eam debeant discere
  • Quid sit ipsa geometria et quae eius effectiua potentiae
  • De divisione geometriae in quot partes diuidatur
  • De utilitate geometriae
  • De ordine praescriptionis geometriae
  • De ratione propositionis
  • De dispositione geometriae
  • De descriptione geometriae
  • De demonstratione summitatum
  • De extremitatibus
  • De principio mensurae
  • De generibus mensurae
  • De generibus angulorum
  • De speciebus linearum
  • De modis formarum
  • De peticionibus et conceptionibus quae sunt in geometria
  • De proportione ac proportionalitate
  • De finibus et uariis mensuris
  • De agrorum qualitatibus
  • De generibus limitum
  • Quo modo latinae littere ad demonstrationem limitum qualitatem designant
  • De expositione limitum vel terminorum
  • Quo modo litterae latinae siue grece terminorum rationem et locorum comprehensis
  • De conditionibus et mensuris agrorum
  • De figurarum diuersis et arearum mensuris in eisdem per argumenta
  • De geometria columnarum et mensuris aliis
  • De limitibus construendis secundum rationem solis
  • De mundi magnitudine et circulis planetarum
  • De quinque zonis celestibus et zodiaco corculo
  • De gnomica institutione et umbrarum discursu
  • Ambrosii macrobii theodosii de mensura et magnitudine terre et circuli per quam solis inter est
  • Item eiusdem de mensure magnitudine solis
  • Felicis capellae de mensura lune
  • Eiusdem argumentum quo magnitudo terrae deprehensa est

146ra-162ra Hyginus: De astronomia [I] ginus M. fabio plurimam salutem … — … cum sol ab estiuo circulo redeat. ›Explicit liber ygini de astronomia.‹ Forty Illustrations of the constellations to Lib. II, on ff. 147va-155ra. No stars were painted.

162ra-166ra Martianus Capella: De nuptiis Philologiae et Mercurii. Book VIII. De astronomia (803-878) Quae dum geruntur et deorum sacer senatus … — … equinoctialem pene directium secat.

Blank.

Catalogued by: Ivana Dobcheva